زمان داستان در گذر زمان (بررسی و تحلیل زمان حکایت‌ها و داستان‌های مینی‌مال)

        چکیده این پژوهش در پی یافتن اشکال مختلف زمان در دو گونه‌ی داستانی حکایت و داستان مینی‌مال، همچنین  ریشه‌یابی علل تفاوت این اشکال در دو گونه‌ی یاد شده ‌است. با مقایسه‌ی تحلیلی روایت‌های داستانی حکایات و داستان‌های‌ مینی‌مال آشکار شد که در دو گونه‌ی داستانی یاد شده، زمان در سطوح پیرنگ، صحنه، زبان و تصویر به صورت‌های گوناگون بروز یافته‌­است. در سطح پیرنگ به دلیل نبود پیرنگ حکایت یا ضعف آن، نظم و ترتیب عناصر داستان مانند کنش و شخصیت در آن مطرح نیست؛ اما در داستان‌ مینی‌مال به دلیل وجود پیرنگ قوی، نظم منطقی و ویژه‌ای بر عناصر داستان حاکم است که پایه‌ای برای جلوه‌های دیگر زمان در روایت داستانی می‌شود. در سطح صحنه، روشن شد که محدوده‌ی زمانی حکایت، روز و شب و در مقابل، زمان‌های کوتاهی چون یک لحظه یا یک روز محدوده‌ی زمانی داستان مینی‌مال است. همچنین، موقعیت زمانی برای حکایت بی‌معناست، ولی برخی داستان‌های مینی‌مال موقعیت زمانی دارند. در ادامه، نسبت سرعت روایت به داستان در سطح زبان بررسی و دریافت شد که در حکایت، سرعت داستان بیشتر از روایت است و در داستان مینی‌مال این نسبت وارونه‌ می‌شود؛ یعنی روایت بر داستان پیشی می‌گیرد. حالت تساوی سرعت روایت و داستان نیز در هر دو گونه هست. در آخرین سطح نیز تصاویر از دیدگاه زمان تقویمیِ روایت، همچنین زمانِ جاری در هر تصویر، خارج از روایت تحلیل گردید و نتیجه این شد که اگر تصویر در اجزای خود با جهان بیرون پیوند بیشتری داشته­باشد‌، پویا و در صورتی که بیشتر به عالم درون متمایل باشد، ایستا می‌شود. بر این اساس تصاویر بررسی شده‌ی حکایات، پویا بودند و داستان‌های مینی‌مال تصاویری ایستا داشتند. همچنین با تأمل بر ریشه‌ی این تفاوت‌ها در بسترها و زمینه‌های علمی، اجتماعی و سیاسی که فلسفه و جهان‌بینی آفرینندگان آثار داستانی را پی‌ریزی کرده، سیری که ذهن فرهیختگان ایرانی از عصر حکایت تا عصر داستان مینی‌مال داشته ‌است، بیش از پیش روشن می‌شود.